Door tegelijk aan de perceptueel-motorische, cognitieve, affectieve en sociale aspecten te werken, kunnen kinderen een nieuw gedrag aannemen in het verkeer. Zo zijn praktische oefeningen in een veilige omgeving en – vooral – op straat erg belangrijk in dit integrale leerproces.

Een integrale opleiding voor jonge fietsers

Deze integrale opleiding omvat:

• op cognitief vlak: de verkeersregels en -borden (wegcode) en gevaren leren kennen, en weten hoe je die gevaren kan vermijden (anticiperend of defensief rijgedrag). De fietser moet bijvoorbeeld weten dat wanneer hij.zij langs een rij geparkeerde auto’s rijdt, plots een deur open kan zwaaien. Hij moet weten hoe hij.zij op zo’n situatie moet reageren: niet te dicht bij geparkeerde auto’s fietsen, kijken of er iemand in de auto zit en remmen of uitwijken als er een deur opengaat.
• op perceptueel-motorisch vlak: capaciteiten, algemene vaardigheden: visuele en auditieve waarneming, geheugen, verdeling van de aandacht, evenwicht, segmentale dissociatie, coördinatie van bewegingen, enz., en vaardigheden die specifiek zijn voor het verkeer (maar die steunen op algemene vaardigheden): beheersing van de fiets, situaties snel en juist kunnen inschatten, de intenties van andere weggebruikers kunnen afleiden uit hun gedrag, enz.
• op emotioneel vlak: de impulsen beheersen. Bijvoorbeeld: een jonge fietser wil soms voor het plezier zigzaggen of de weg abrupt oversteken om zich bij zijn vriend aan de andere kant van de weg te voegen;
• op sociaal vlak: ermee instemmen om voorzichtig te zijn en zich aan de verkeersregels te houden, om te anticiperen, een positieve houding aannemen ten opzichte van het verkeer, de eigen veiligheid en die van anderen.

De volgende twee beginselen bepalen het gedrag van jonge en volwassen voetgangers en fietsers

• Het zuinigheidsbeginsel: de kortste, snelste route, met de minste inspanning, de minste stops (vooral voor fietsers, voor wie stoppen en opnieuw starten een bepaalde hoeveelheid energie vergt);
• het compensatiebeginsel: persoonlijke interpretatie van de regels op basis van het feit dat zij zich benadeeld voelen ten opzichte van automobilisten.

Om het geheel van verkeersregels te handhaven, lijkt het verstandig ze voor te stellen als een code waarmee gebruikers met elkaar kunnen communiceren, die voorspelbaar is voor anderen en kan voorspellen wat anderen gaan doen, in ieders belang.

Talloze redenen om de fiets te introduceren in scholen

Traditioneel zijn het in de eerste plaats de ouders die hun kinderen de fiets leren kennen, eerst leren ze hoe ze moeten fietsen, en vervolgens hoe ze die moeten gebruiken in het verkeer. Maar leerkrachten kunnen ook een belangrijke rol spelen in dit leerproces.

Door de fiets te introduceren in school, worden kinderen klaargestoomd om deel te nemen aan het verkeer als fietser (het doel van de opleiding rond verkeersveiligheid). Daarnaast draagt dit bij aan hun algemene ontwikkeling, die meer in het algemeen wordt nagestreefd in psychomotorische vakken en lichamelijke opvoeding.

Over het algemeen zijn fietsen op school een investering die ze heel erg waarderen. Het creëert een “gewoonte” om te fietsen die goed is voor de gezondheid en het welzijn van de gebruiker, maar ook duurzame mobiliteit stimuleert, met respect voor het milieu en de levenskwaliteit. Deze gewoonte kan een domino-effect hebben op het gezin en ook daar een verandering teweegbrengen in de mobiliteitsgewoonten.

Er zijn dus voldoende redenen om de fietsen te introduceren in school, te beginnen op de kleuterschool.